Kök sürgününden ıhlamur ağacı yetiştirmek...

▪ Kök sürügünü nedir?

Kök sürgünü, ıhlamur ağacının gövde etrafında çıkmış boyları 15-20 cm'e kadar uzayabilen küçük filizlerdir. Sürgünler, ana ağaçla aynı genetik özelliğe sahiptir. Bu türden sürgünler, kimi yörelerde "piç" adıyla bilinir.

Ihlamur ağacının gövde etrafındaki kök sürgünleri baharda uyanırken

▪Kök sürgünü ne zaman alınır?

Doğada yani ormanda, parklarda, yol kenarında, okul, cami veya komşu bahçesinde gördüğünüz, önceden gözünüze kestirdiğiniz bir ıhlamur ağacının yapraklarını döküp kış uykusuna geçmesi (Kuzey yarıküre için Kasım ile Şubat arası) beklenir. Uyku zamanı dışında yani ağaç yeşilken, yapraklıyken kök sürgünü alınması durumunda sürgünün tutma ihtimali çok zordur.

▪Kök sürgünü nasıl alınır?

Ihlamur ağacının gövdesi etrafında çıkmış kök sürgünü, bir alet yardımıyla (keser, çapa, kürek, kaşık, çatal, bıçak, keski, tornavida, demir çubuk vb) toprak kazılarak çıkartılır. Kök sürgünü çıkartılırken mümkün olduğunca derinden (10, 15 cm) ve kök sistemine sahip şekilde kesilerek/koparılarak alınmalıdır. Bir kaç adet, kök sürgünü almanız -bazı sürgünlerin tutmama ihtimali olabilir- başarı oranını artırır. Ana ağacın büyüklük ve kök derinliğine göre yüzeysel sayılabilecek beş on santimlik kazma, kesme ve koparma işlemleri, ana ağaca ve ana kök sistemine zarar vermez. Hatta büyüme enerjisini azaltan sürgünler ("piç"ler) giderildiği için ağaca fayda sağlar.

▪Kök sürgünü dikimi nasıl yapılır?

Vaktinde ve uygun şekilde alınan sürgün, kök sistemi kurutulmadan mümkün olan en kısa sürede, bahçeniz varsa, uygun ve korunaklı bir yere bahçeniz yoksa balkon, ev, ofis ortamı için saksıya dikilir. Tüm bu işlemlerin yanı sıra toprak, ısı, ışık ve nem değerleri için öyle botanik uzmanlığı ya da spesifik bilgiler gerekmez. Uygun boy bir saksıya, yeteri miktarda çiçek toprağıyla dikmeniz, saksıyı kısmen bile olsa güneş gören bir yere koymanız ve saksıdaki toprak yüzeyi kurudukça yeteri miktarda (saksı büyüklüğüne göre bir su bardağı kadar) sulamanız yeterli olacaktır. Saksı dikimi için öneriler, şehir şartlarında bahçesi olmayanlar içindir. Eğer bahçeniz varsa sürgünü doğrudan toprağa, bahçenizin korunaklı bir alanına dikebilirsiniz. Ya da saksıda bir kaç yıl filiz/fidan olmasını sağladıktan sonra bahçenize alabilirsiniz.

.

Kök sürgününden alınıp saksıya dikilmiş ıhlamur filizleri 21.03.2017

▪Ihlamur, neden kök sürgünüyle üretilmelidir?

Ihlamur ağacı için oldukça kolay, tutturma işlemi ve başarı oranı en yüksek yöntem, kök sürgünü almadır (vejetatif). Ihlamur ağacı çelik alma (çelikleme) yöntemiyle üretilemez. Ihlamur ağacını tohumdan çimlendirme yöntemi ise oldukça zor, ön hazırlık gerektiren, teknik bilgi isteyen, başarı oranı düşük bir yöntemdir. 

Kök sürgününden alınarak saksıda yeşertilen ıhlamur filizleri:

.

Şubat 2017

Mart 2017

Sanki her şey dekor, etiket, hologram, tabela, suret ve sureta...

Duyarlılık, sürdürülebilirlik, farkındalık, katılım, erişim, etkinlik, model, sinerji, bağlılık, dayanışma, toplum, misyon, gönüllülük, girişim, destek, sponsor, stk, fon, üye, bütçe yönetimi, kurul, temsilci, karar, toplantı, medya, pr, haber, planlama, sergi, proje, yürütme, strateji, sms, bağış, çözüm ortağı, kurumsallık, mütevelli, protokol, eşgüdüm, onursal başkan, süreç, vizyon...

Örneğin Rahmi Demirbaş, Mustafa Göçer, Fahrettin Er, Turgut Ertop, Osman Yurt dede ve isimleri bilinmeyen nice kahraman, inandıkları işlerini (tohum, ağaç, orman) yukarıdaki afilli kavramlarla yapmadı. Onların görünür yerlere pr tabelasını asıp yaptıkları harcamaları vergiden düşebilecekleri bir sermaye-stk ilişkileri de olmadı.

Onlar, formel/yazılı ve duvara asılı olmasa da sadece yapmaları gerektiğine inandıkları işlerini yaptı.

Bir insan isterse...

Evet, bir insan isterse bozkırın ortasında bir koruluk, küçük bir orman oluşturabilir.
Ama istemek gerek, ondan önce isteyen...

Şef Turgut Ertop öncülüğünde ağaçlandırılan Kars Selim Tren İstasyonu

"Kars'ın Selim ilçesine 10 km uzaklıkta bulunan boş bir arazide çevresi ağaçlarla kaplı Benliahmet Tren İstasyonu'nun havadan çekilmiş fotoğrafı sosyal medyada hızla yayılmış, o ağaçların hikâyesi Habertürk'te yer almıştı. Habertürk, 1969-1975 yılları arasında Sarıkamış-Kars demiryolu hattından sorumlu olan ve o dönem istasyonun ağaçlandırılmasını sağlayan 74 yaşındaki emekli TCDD Kısım Şefi (yol bakım onarım şefi)Turgut Ertop'u da buldu. Eşinin 2011'de vefatının ardından Malatya'da yalnız yaşamaya başlayan 2 çocuk babası Turgut Ertop'la, kızını ziyaret etmek için geldiği İstanbul'da bir araya geldik. Kendi elleriyle ektiği ağaçların hikayesinin Türkiye'ye mal olmasından oldukça etkilenen Ertop, duygularını da şu sözlerle dile getirdi: "Haberi görünce içim titredi. Ağladım. Yetiştirdiğiniz bir çocuk yıllar sonra karşınıza çıkar ya öyle hissettim. Ben gittiğimde Kars'a o bölgede bir tane ağaç yoktu. Çocuğum gibi baktım o fidanlara. Çok zordu o dönemler. Bana nasip oldu, bu haberi görünce de mutluluk duydum. Anlatırken yüreğim cız ediyor. O günleri özlüyorum."

1969'da henüz 26 yaşındayken Kars'a kısım şefi olarak tayin olan Turgut Ertop, Benliahmet'in ağaçlandırıldığı dönemi de anlattı: "Sarıkamış ve Kars arasında yol bakım ve onarımdan sorumluydum. 1970 yılında TCDD bünyesinde istasyonları kardan korumak maksadıyla bir ağaçlandırma çalışması başladı. Rahmetli TCDD Tarım bölge şefi Ahmet Kışlalı'ya bu işi beraber yürütelim dedim. İlk Benliahmet'i ağaçlandıralım dedim. O bölgede hiç ağaç yoktur neredeyse. Sivas ve Amasya'daki orman işletmesinden TCDD'nin imkanlarıyla alınan çam fidanlarını vagonlara yükleyerek trenle Benliahmet'e getirmeye başladık. Yaklaşık 10 bin fidan diktik. 1-2 sene devamlı bakımlarını yaptık. Bölgede hayvanlar otlandığı için, fidanlar zarar görmesin diye 24 saat gözetim altında tuttuk."

ALINTI: Habertürk | HT Dokun

"Şu gördüğünüz dağların hepsi ormanmış, ceylan avlanırmış..."

Yaklaşık yirmi yıldır, parasını [altı ev, bir dershane ve yüzbinlerce lirayı] kendi deyimiyle dağa taşa serpen Rahmi Demirbaş'ın röportajından:

"...Babam rahmetli ölüm döşeğinde yatarken 'baba bir diyeceğin var mı' dedim, 'oğlum, paranızın kıymetini bilin' dedi. Paranın bundan daha kıymetli bir yere yatırılacağını sanmıyorum ben..."

"...Masa başında ülke sevilmez."

"...Benim en büyük eserim öğrencilerim, sonra da bu ağaçlar..."



Diyanet TV, Bir De Bana Sor belgesel programı, Rahim Demirbaş röportajı.

Evde, ofiste, balkonda, saksıda (vejetatij yöntemle) ıhlamur ağacı yetiştirmek...

Ihlamur. Çiçeğiyle güzel kokunun, demlenmesiyle şifanın, gölgesiyle meydanın ağacı...

Ihlamur ağacı

Botanikteki adıyla Tilia, İngilizce adıyla Linden.
Ilıman ve yarı tropik bölgelerde yetişmekle birlikte, bir Kuzey yarım küre bitkisi olduğu için sert karasal iklim özelliği gösteren yerlerde de -İç Anadolu Bölgesi'nin ortası- yetişebilmektedir. Ihlamur ağacının asıl vatanı, Orta ve Doğu Avrupa ile Kuzey Amerika'dır.

Ağaç, gövde ve yaprak formu en düzgün ağaçlardandır. Çabuk büyür; sürgünü, yaprağı, çiçeği, meyvesi (tohumu) çoktur. Yaprağını -eylül, ekim- erken dökmeye başlar. Yaprakları kenarlarından sarararak dökülür. Mevsim ve yöre şartlarına göre değişmekle birlikte mart ayında uyanır. Vejetasyon döneminde nem (su) isteyen bir ağaçtır.

▪ Tohumundan ıhlamur ağacı üretmek mümkün mü?

Çok zor çimlenen ıhlamur tohumları

Elbette mümkün.
Ancak ıhlamur ağacının kabuk sistemi ve embriyo özelliğinden kaynaklanan çimlenememe ve/veya çok zor çimlenme durumu vardır. Tohum toplama zamanına dikkat etme (yıllanma), katlama, yatak hazırlama, kabuk çatlatma gibi teknik bilgi gerektiren ve neredeyse laboratuvar şartları isteyen bir çimlendir(-eme)me süreci vardır. Bu nedenle ıhlamur ağacını tohumdan çimlendirme yöntemiyle yetişirmek yerine, vejetatif yöntemle yetiştirmek, oldukça kolaydır. Şartları yerine getirildiğinde başarı oranı, çok yüksektir.

▪ Vejetatij yöntemle (kök sürgünüyle) çoğaltma nedir?

Ihlamur ağacının kök sürgünleri

Vejetatij üreme (vegetative reproduction) bitkilerin dal, yaprak, göz/tomurcuk, gövde, sürgün ve köklerinden belli bir parça alarak parçası alınan ana bitkiyle aynı genetik yapıya sahip yeni bireylerin (bitkilerin) oluşturulmasıdır. Bu yöntemle bitkinin/ağacın kalıtsal özelliği değişmeden çoğaltabilmek mümkündür. Ihlamur ağacı için en uygun vejetatif yöntem, kök sürgünü almaktır.

▪ Ihlamuru çelikleme/çelik alma yöntemiyle üretebilir miyim?

Kök sistemi oluşturabilen çelik

Hayır üretemezsiniz. Çelik alma, kimi bitkiler için ideal bir vejetatif üreme yöntemi olsa da ıhlamur ağacı, çelikleme (çelik alma) yönyemiyle üretilemez. Ihlamur ağacından çelik alınsa bile, alınan çelikler kök istemi oluşturamadığı için üreme gerçekleşmez. Çelikleme yöntemiyle en kolay üretilebilen bitkilerse kavak, söğüt, iğde, incir, kivi, üzüm ve gül ağaçlarıdır.


▪ Ihlamurdan kök sürgünü ne zaman ve nasıl alınır?

Mart ve Nisan ayında tomurcuk durumu

Kök sürgünü, ıhlamur ağacının gövde etrafında çıkmış küçük filizlerdir. Kök sürgünü, vejetasyon döneminin dışında alınmalıdır. Yani ıhlamur ağacının uyanmış/yeşil/yapraklı olduğu ilkbaharın sonu,
yaz ve sonbaharın başı dönemlerinin dışında kalan, yapraklarını döktüğü, uykuda olduğu ve henüz yapraklarını çıkarmadığı dönemler: Sonbaharın sonu, kış, ilkbaharın başı. Yani Kasım, Aralık, Ocak ve Şubat ayları. Mevsim ve yöre şartlarına göre Mart ayı içerisinde de ıhlamur ağacı uyanmamış, tomurcuklar henüz açmamışsa kök sürgünü alınabilmektedir.

Kış uykusundaki ıhlamur sürügünü

Parklarda, yol kenarında, okul, cami veya komşu bahçesinde gördüğünüz, önceden gözünüze kestirdiğiniz bir ıhlamur ağacının yapraklarını döküp kış uykusuna geçmesi (Kuzey yarıküre için Kasım ile Şubat arası) beklenir. Ihlamur ağacı gövdesi etrafında çıkmış kök sürgünü, herhangi bir alet yardımıyla (kaşık, çatal, bıçak, tornavida, keser, keski, demir çubuk vb) toprak kazılarak çıkartılır. Kök sürgünü çıkartılırken mümkün olduğunca derinden (10, 15 cm) ve kök sistemine sahip şekilde kesilerek/koparılarak alınmalıdır.

▪ Alınan kök sürgününü dikme işlemini nasıl yapmalıyım?

Şubatta -kış uykusunda- alınmış ıhlamur kök sürgünleri yapraklarını açarken

Alınan sürgün, kök sistemi kurutulmadan mümkün olan en kısa sürede, önceden hazırlanmış saksıya dikilir. Tüm bu işlemlerin yanı sıra toprak, ısı, ışık ve nem değerleri için öyle botanik uzmanlığı ya da spesifik bilgiler gerekmez. Uygun boy bir saksıya, yeteri miktarda çiçek toprağıyla dikmeniz, saksıyı kısmen bile olsa güneş gören bir yere koymanız ve saksıdaki toprak yüzeyi kurudukça yeteri miktarda (saksı büyüklüğüne göre bir su bardağı kadar) sulamanız yeterli olacaktır. Bu öneriler, şehir şartlarında bahçesi olmayanlar içindir. Eğer bahçeniz varsa sürgünü doğrudan toprağa, bahçenizin korunaklı bir alanına dikebilirsiniz. Ya da saksıda bir kaç yıl filiz/fidan olmasını sağladıktan sonra bahçenize alabilirsiniz.

Ofiste kök sürgünüyle üretilmiş ıhlamur filizleri...

▪ Vejetatif dönemde, yani yaz mevsiminde kök sürgünü alabilir miyim?

"Vejetatif dönemin çıkmasını ve kış uykusu döneminin gelmesini aylarca beklemek istemiyorum, ıhlamur ağacı yeşilken kök sürgünü alabilir miyim?" diye merak ediyorsanız elbette alabilirsiniz ancak kök sistemini hırpalamadan toprağıyla birlikte -evde saksısı değiştirilen çiçekte olduğu gibi- bir bütün olarak çıkarmanız gerekmektedir. Bu, gerekli ve yeterli alet, araç olmadan başarılabilmesi zor bir işlemdir. Kök sistemi ve toprağıyla çıkarılabilse bile ağaç uyanmış -yeşil- olduğu için ortam değişimine uyum sağlayamayıp tutmayabilir.

Kök sürgünü almada ideal zaman, vejetatif dönemin -yaz mevsiminin- dışındaki zamandır.

Haziran akşamlarının eşsiz kokusu, ıhlamur çiçeği.